Hồ Xáng Thổi: Trái tim mới đang đập giữa lòng Tây Đô cổ kính

Nếu ai đó hỏi tôi: “Đâu là nơi thể hiện rõ nhất sự chuyển mình của Cần Thơ trong 20 năm qua?“, tôi sẽ không ngần ngại mà dắt họ đến Hồ Xáng Thổi.

Người ta thường nói về Bến Ninh Kiều với sự thơ mộng của dòng sông Hậu, hay Chợ Nổi Cái Răng với nét văn hóa thương hồ trăm năm. Nhưng với những người con sinh ra và lớn lên ở cái rốn của quận Ninh Kiều này, Hồ Xáng Thổi mới là nơi chứa đựng những nhịp đập đời thường nhất, chân thật nhất. Nó không phải là một điểm du lịch hào nhoáng để “diễn” cho khách xem, nó là nơi người Cần Thơ SỐNG.

Bài viết này không chỉ là một bài review địa điểm ăn chơi. Đây là một cuốn phim quay chậm, đưa bạn đi từ những ký ức lấm lem bùn đất của ngày xưa cũ, đến những ánh đèn neon rực rỡ của hiện tại. Hãy cùng tôi, một người con Cần Thơ, đi dạo một vòng hồ qua những con chữ.

Ngược dòng lịch sử – Từ “vết sẹo” đến “viên ngọc bích”

Vị trí: Hồ Xáng Thổi nằm lọt giữa các trục đường chính: Huỳnh Cương, Đề Thám và một phần đường Lý Tự Trọng, thuộc phường An Cư, trung tâm quận Ninh Kiều, TP. Cần Thơ. Sau sát nhập, Hồ Xáng Thối thuộc phường Thới Bình, Cần Thơ.

Cái tên “Xáng Thổi” – Dấu ấn của một thời mở đất

Nhiều bạn bè tôi ở Sài Gòn hay Hà Nội xuống chơi, nghe cái tên “Hồ Xáng Thổi” đều bật cười. Họ bảo tên gì nghe “cục mịch”, chẳng có chút văn thơ nào như hồ Xuân Hương hay hồ Gươm.

Tôi cười xòa giải thích: “Dân miền Tây tui là vậy đó, thấy sao gọi vậy. Cái hồ này được tạo ra do cái máy xáng (máy nạo vét) nó thổi bùn cát lên để lấp nền, thì gọi là Hồ Xáng Thổi thôi”.

Thật vậy, quay ngược lại những thập niên đầu thế kỷ 20, Cần Thơ lúc ấy còn hoang sơ lắm. Để mở rộng phố thị, người Pháp và sau này là chính quyền cũ phải dùng những chiếc tàu xáng khổng lồ, đưa gàu xuống múc đất, rồi theo đường ống thổi cát bùn lên san lấp các vùng trũng thấp (khu vực cái Khế, đường Mậu Thân bây giờ). Chỗ nào lấy đất đi thì thành hố sâu, nước tụ lại thành hồ. Cái tên “Xáng Thổi” là một chứng nhân lịch sử, ghi dấu giai đoạn con người dùng cơ giới để kiến tạo nên hình hài đô thị.

Ký ức về “vùng nước đen” và những xóm nhà chồ

Thế hệ 8x, 9x đời đầu ở Cần Thơ chắc chắn không thể quên hình ảnh khu vực này trước năm 2005. Nói thật lòng, lúc đó nhắc tới khu Xáng Thổi, người ta… sợ nhiều hơn thích.

Ngày ấy, hồ rộng mênh mông nhưng nước đen ngòm, đặc quánh. Lục bình, rau muống mọc kín mặt hồ, xen lẫn là rác thải sinh hoạt. Bao quanh hồ không phải là bờ kè đá sạch đẹp như bây giờ, mà là hàng ngàn căn nhà sàn tạm bợ, lụp xụp, chen chúc nhau như nêm cối. Người ta gọi là “nhà chồ” – những căn nhà cắm cọc xuống lòng hồ ô nhiễm.

Tôi nhớ những buổi chiều mưa lớn, nước dâng lên ngập lút sàn nhà. Mùi bùn, mùi rác bốc lên nồng nặc. Muỗi kêu như sáo thổi. Khu vực ấy từng là “túi đựng” của những tệ nạn, của sự nghèo khó và tăm tối ngay giữa lòng thành phố đang muốn vươn mình. Đó là một “vết sẹo” mà Cần Thơ lúc ấy rất muốn chữa lành nhưng lực bất tòng tâm.

Cuộc “đại phẫu thuật” thay da đổi thịt

Rồi phép màu cũng đến. Dự án Nâng cấp đô thị vùng Đồng bằng sông Cửu Long (với sự hỗ trợ của World Bank) đã chọn Hồ Xáng Thổi làm điểm trọng tâm để cải tạo.

Đó là một cuộc di dân lịch sử. Hàng ngàn hộ dân được giải tỏa, di dời đến nơi ở mới tốt hơn. Những chiếc máy xúc, máy ủi hoạt động ngày đêm. Người ta nạo vét lòng hồ, xây bờ kè kiên cố, làm đường, trồng cây.

Năm 2009-2010, khi những hàng rào tôn cuối cùng được dỡ bỏ, người dân Cần Thơ ngỡ ngàng. “Vết sẹo” năm xưa giờ đã hóa thành “viên ngọc bích”. Mặt hồ rộng hơn 6,5 hecta phẳng lặng như gương. Ba con đường Huỳnh Cương, Đề Thám, Lý Tự Trọng ôm trọn lấy hồ tạo thành một vòng cung tuyệt đẹp. Cần Thơ chính thức có một “lá phổi xanh” đúng nghĩa để người dân hít thở.

Một ngày sống chậm bên bờ Hồ Xáng Thổi

Người Cần Thơ vốn dĩ hào sảng nhưng nhịp sống lại không quá xô bồ. Nếu bạn muốn thấy cái chất “tình” của người Tây Đô, hãy ra hồ vào buổi sáng sớm.

Sàn diễn thể dục dưỡng sinh

5 giờ sáng, khi sương còn vắt vẻo trên những ngọn cây dầu, cây sao, Hồ Xáng Thổi đã thức giấc. Tiếng nhạc “cha cha cha” từ các nhóm khiêu vũ dưỡng sinh vang lên. Hình ảnh các bà, các mẹ múa quạt, các chú các bác đi bộ thong dong, và đám thanh niên chạy bộ hì hục tạo nên một bức tranh sống động.

Không khí buổi sáng ở đây cực kỳ trong lành. Gió từ mặt hồ thổi lên mát rượi, xua tan đi cái oi nồng thường trực của miền nhiệt đới. Chạy một vòng hồ (khoảng 1,8km) là đủ để nạp năng lượng cho cả ngày dài. Điều tôi thích nhất là sự thân thiện. Bạn chạy bộ gặp người lạ, gật đầu cười một cái, người ta cũng cười lại: “Khỏe re hen con!”. Cái tình miền Tây nó nằm ở những điều nhỏ xíu như vậy đó.

Văn hóa “Cà phê cóc” và những tờ vé số

Người Cần Thơ có thói quen uống cà phê sáng, và Hồ Xáng Thổi là thiên đường cho thói quen này. Quanh hồ là hàng trăm quán cà phê đủ thể loại:

• Cà phê cóc: Chỉ cần một chiếc ghế dù, một ly cà phê đá 15 ngàn, ngồi ngay sát mép hồ, ngắm dòng người qua lại. Đây là nơi các “bác ba phi” thời hiện đại bàn chuyện thời sự thế giới.
• Cà phê máy lạnh/Decor đẹp: Dành cho giới trẻ check-in, học bài. Những quán như Gờ Café, Phúc Long, The Coffee House hay những quán local brand mọc lên san sát.

Ngồi cà phê ở đây, cái thú vị nhất là ngắm nhìn sự đối lập. Bên kia đường là sự hối hả của xe cộ đi làm, bên này hồ là sự tĩnh lặng của mặt nước. Cảm giác thời gian như trôi chậm lại một nhịp.

Hồ Xáng Thổi về đêm – Thủ phủ ăn chơi không ngủ

Nếu ban ngày hồ mang vẻ đẹp của một công viên yên tĩnh, thì khi hoàng hôn buông xuống, Hồ Xáng Thổi biến hình thành một trung tâm giải trí sôi động nhất nhì Cần Thơ. Đèn đường bật sáng, và “cái bụng” của thành phố bắt đầu kêu réo.

Người Cần Thơ hay nói vui: “Buồn miệng thì ra bờ hồ, kiểu gì cũng no căng bụng đi về”. Hai con đường ôm trọn hồ là Đề Thám và Huỳnh Cương chính là thánh địa ẩm thực.

Đặc sản: Lẩu và Nướng

Nếu Hà Nội có phố nướng Gầm Cầu, Sài Gòn có phố ốc Vĩnh Khánh, thì Hồ Xáng Thổi có “phố lẩu”.

• Lẩu Vịt Nấu Chao: Món này là trứ danh Cần Thơ. Dọc bờ hồ và các hẻm hóc (đặc biệt là hẻm 1 Lý Tự Trọng thông ra hồ), mùi chao thơm nức mũi bay ra. Vịt xiêm thịt chắc, nấu với chao béo ngậy, ăn kèm rau muống và tàu hủ ky. Ngồi bên bờ hồ lộng gió, húp chén nước lẩu nóng hổi, chấm miếng thịt vịt vào chén chao sa tế… chèn ơi, nó đã!
• Bò nướng ngói/Lẩu bò: Các quán bò ở đây lúc nào cũng đông nghịt khách. Khói nướng thơm lừng cả một góc đường.

Ăn vặt thần thánh

Dành cho các bạn trẻ ít tiền nhưng muốn ăn ngon:

• Bánh tráng nướng: Dọc bờ kè buổi tối, các xe đẩy bánh tráng nướng Đà Lạt, bánh tráng trộn xuất hiện dày đặc.
• Sữa đậu nành & Cá viên chiên: Một combo hủy diệt của giới học sinh sinh viên. Chỉ cần 50k là có một buổi tối rôm rả chuyện trò cùng đám bạn.
• Trái cây tô, tàu hủ đá: Món tráng miệng thanh mát giải nhiệt sau khi đã ăn đồ nướng cay nóng.

Những trải nghiệm giải trí khác

• Tô tượng, Tranh cát: Dạo gần đây, trào lưu tô tượng quay trở lại mạnh mẽ. Dọc bờ hồ, các bạn trẻ trải bạt, bày tượng ra tô ngay trên vỉa hè. Một hoạt động rất lành mạnh và dễ thương.
• Nhậu lai rai: Văn hóa nhậu của người miền Tây là không thể thiếu. Quanh hồ có rất nhiều quán nhậu bình dân (quán 123, quán nướng…). Cái hay là nhờ không gian thoáng đãng của mặt hồ nên dù quán đông cũng không quá bí bách. Vừa cụng ly, vừa hứng gió trời lồng lộng, câu chuyện trên bàn nhậu cũng vì thế mà phóng khoáng hơn.

Góc nhìn của người bản địa – Điều gì làm nên sức hút?

Là một người con Cần Thơ, tôi tự hỏi tại sao mình lại yêu nơi này đến vậy? Có lẽ vì Hồ Xáng Thổi dung hòa được mọi thứ.

• Tính kết nối: Nó nằm giữa các trục đường chính: Mậu Thân, Lý Tự Trọng, Hoàng Văn Thụ. Từ đây đi ra Bến Ninh Kiều chỉ mất 5 phút, đi ra Đại học Cần Thơ cũng chỉ 5 phút. Nó là trung điểm của mọi cuộc hẹn. “Hẹn ở bờ hồ nhé” là câu cửa miệng quen thuộc thay vì phải đọc địa chỉ cụ thể.
• Sự bình đẳng: Ở Hồ Xáng Thổi, không có ranh giới giàu nghèo. Trên cùng một đoạn vỉa hè, bạn có thể thấy một doanh nhân bước xuống từ xe hơi sang trọng để vào nhà hàng, và ngay bên cạnh là những bạn sinh viên ngồi bệt ăn bánh tráng trộn. Ai cũng có thể tận hưởng làn gió mát từ hồ, ai cũng có quyền sở hữu cái view triệu đô này mà không tốn một xu.
• Kỷ niệm: Hồ Xáng Thổi chứng kiến những mối tình chớm nở của sinh viên trường Đại học Cần Thơ, chứng kiến những buổi tụ tập của đám bạn thân, và cả những lúc buồn bã ra hồ ngồi hóng gió một mình. Nó lưu giữ ký ức của cả một thế hệ người trẻ Cần Thơ lớn lên cùng sự đổi thay của thành phố.

Cẩm nang khám phá Hồ Xáng Thổi khi muốn đi chơi ở đây

Để bài review này thực sự hữu ích, tôi xin chia sẻ vài kinh nghiệm “xương máu”:

Thời điểm vàng:

• Nên đi vào khoảng 16h30 đến 18h00 để ngắm hoàng hôn. Ánh nắng chiều tà chiếu xuống mặt hồ tạo nên màu vàng cam rất đẹp, chụp hình sống ảo cực “nghệ”.
• Hoặc đi sau 19h00 để cảm nhận không khí sôi động.

Gửi xe ở đâu? Đây là vấn đề nan giải vì vỉa hè thường được tận dụng kinh doanh.

• Nếu uống cà phê hoặc ăn quán: Gửi ngay tại quán (thường miễn phí).
• Nếu chỉ đi dạo: Có thể gửi ở các bãi giữ xe tự phát đầu đường Huỳnh Cương hoặc gửi nhờ ở các quán lớn (có phí). Lưu ý hỏi giá trước (thường 5k-10k).

Lưu ý nhỏ:

• Đường quanh hồ là đường một chiều ở một số đoạn nối, nhưng xe máy hay chạy… lung tung. Hãy cẩn thận khi qua đường.
• Giữ gìn vệ sinh chung. Dù đã có thùng rác nhưng ý thức một bộ phận người dân chưa cao, đừng xả rác xuống hồ để giữ gìn “viên ngọc” này nhé.

Gợi ý lịch trình ngắn (Mini Tour):

• Chiều: Ăn xế với Bún nước lèo hoặc Bún mắm ở hẻm Huỳnh Cương.
• Tối: Đi dạo một vòng hồ cho tiêu cơm.
• Đêm: Tấp vào quán cafe acoustic nghe nhạc sống hoặc làm nồi lẩu vịt nấu chao lai rai tới khuya.

Hồ Xáng Thổi Cần Thơ – Nơi lưu giữ thanh xuân

Có người ví Bến Ninh Kiều như phòng khách sang trọng để đón khách, còn Hồ Xáng Thổi như cái chạp, cái sân sau nhà ấm cúng của người Cần Thơ.

Viết về Hồ Xáng Thổi, tôi không dùng những từ ngữ quá hoa mỹ, bởi bản thân nó đẹp ở sự dung dị và sức sống mãnh liệt. Từ một vùng đầm lầy ô nhiễm, nó vươn mình trở thành trái tim của quận Ninh Kiều. Sự thay đổi của hồ cũng chính là khát vọng vươn lên của người dân Tây Đô: vượt qua khó khăn, cải tạo nghịch cảnh để hướng tới văn minh, hiện đại.

Với tôi, và với rất nhiều người Cần Thơ, Hồ Xáng Thổi không chỉ là một cái hồ chứa nước. Nó là nơi mối tình đầu chớm nở với những cái nắm tay rụt rè đi dạo quanh hồ. Nó là nơi những sinh viên xa nhà tụ tập đàn hát nghêu ngao để vơi đi nỗi nhớ quê. Nó là nơi những gia đình dắt con cái đi hóng mát mỗi cuối tuần, tiếng cười trẻ thơ giòn tan hòa vào gió.

Nếu bạn có dịp ghé thăm Cần Thơ, sau khi đã đi Chợ Nổi, đã viếng Chùa Ông, hãy dành một buổi chiều muộn lang thang ra Hồ Xáng Thổi. Tìm một góc quán quen, gọi ly nước mát, và thả hồn mình trôi theo nhịp sống chầm chậm của Tây Đô. Bạn sẽ thấy yêu mảnh đất này nhiều hơn, không phải vì những danh lam thắng cảnh hùng vĩ, mà vì cái tình, cái hồn bình dị thấm đẫm trong từng ngọn gió, từng góc phố nơi đây.

Chào mừng bạn đến với Cần Thơ, và hẹn gặp nhau bên bờ hồ Xáng Thổi!

Cần Thơ Review – Chia sẻ về những điều thương nhớ ở Tây Đô